HEMŞİRELİKTE ERGONOMİ

Ergonominin amacı, insanlara uygun işleri tasarımlayarak, insanın yaşam kalitesini iyileştirmektir. Çalışma ortamlarının ergonomik tasarımı ve düzenlenmesi, çalışma şartlarının uygun düzenlenmesi iş memnuniyeti ve verimliliği üzerinde etkilidir. Bu çalışmada, hemşirelerin çalışma ortam ve koşullarına ilişkin görüşlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Tanımlayıcı ve kesitsel türdeki bu araştırmaya, Süleyman Demirel Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesinde çalışan hemşireler dahil edilmiştir. Veriler literatür doğrultusunda hazırlanan anket formu ile toplanmıştır. Katılımcıların %88,7’si kadın ve %11,7’si erkektir. Hemşirelerin %56,7’si lisans mezunudur ve %46,0’ı 6-10 yıl olmak üzere görev yapmaktadır. Hemşirelerin çalışma koşullarına yönelik memnuniyet durumları değerlendirildiğinde, hemşirelerin %35,3’ü kliniklerde çalışan hemşire sayısının yeterli olduğunu ve %68,0’ı çalışma saatleri ve düzenin uygunu ifade ederken, %54,7’si çalışma için motivasyonun yeterli olmadığını düşünmektedir. Hemşirelerin çalışma ortamına yönelik ifadeleri değerlendirildiğinde %80,0’ı çalışma ortamının temizliğinin, %66,0’ı aydınlatmanın ve %52,7’si ise havalandırmanın yeterli olduğunu ifade etmektedir. Çalışma sonucunda, hemşirelerin çalışma koşul ve ortamına yönelik eksiklerin oldukları görülmektedir. Sağlık kuruluşlarında hemşirelerin iş memnuniyeti ve verimliliğinin artırılması için çalışma ortamlarının ve koşullarının ergonomik tasarımı ve düzenlenmesi gerekmektedir.

Hastane ortamında görülebilen olumsuz çevresel koşulların (yetersiz aydınlatma, gürültü, etkisiz ısı, radyasyon gibi) olması, kullanılan materyallerin eksikliği, sağlık ekibi üyelerinin ve hasta ile hasta yakınlarının olumsuz iletişimi ve şiddet davranışlarının görülmesi, eleman eksikliği sonucu çalışanların iş yükünün ve stres düzeyinin artması, çalışanların ve hasta ile hasta yakınlarının eğitim yetersizliği, iş güvenliğinin olmaması, çalışma ve dinlenme süreçlerinin iyi düzenlenmemesi gibi koşullar hemşirelerin çalışma hayatında ve yaşam kalitesinde sorunlara neden olmaktadır. Hemşirelerin çalışma ortamı ve çalışma koşulları, fiziksel sağlığı ve yaşam kalitesi üzerine birçok çalışma yapılmıştır. Yapılan çalışmalarda hemşirelerin yaşadığı sorunlar açıkça görülmektedir. Hemşirelerin yaşadığı sorunlardan biri sürekli ayakta durmaya ve uygun olmayan donanımla çalışmaya bağlı bel ağrısının görülmesidir. Bu konuda yapılan bir çalışmada, hemşirelerin bel problemi yaşama düzeyinin ağır fiziksel çalışma koşullarının olduğu iş kollarına göre sık görüldüğü tespit edilmiştir (Babayiğit ve Kurt, 2013). Diğer bir çalışmada hastane ortamında hasta yatakları değerlendirilmiş ve hasta yataklarının hasta başında bire bir uygulama ve bakım yapan hemşireler için uygun olmadığı saptanırken aynı zamanda katılımcıların %90’da postüral problemler belirlenmiştir (Alp, vd., 2013). Farklı bir çalışmada ise hemşirelerin %38.9’nun çalışma koşulları yüzünden bel ağrısı şikayeti yaşadığı tespit edilmiştir (Yip, 2004). Hemşirelerin yaşadığı diğer bir sorun ise kullandıkları malzemelere bağlı zarar görmesidir. Örneğin hemşirelerde koruyucu amaçla kullandıkları eldivene bağlı latex alerjisi görülmekte, malzemelerin yıkanması, kurulanması ve sterilizasyonu sırasında deri ve solunum yolunda zararların ortaya çıktığı ve kullanılan dezenfektan ürünlerinin organlar üzerinde ciddi zararları olduğu belirlemiştir (Ortamı, 2008). Hemşirelerin çalışma ortamındaki ergonomik koşullarının incelendiğinde bir araştırmada ise, hemşirelerin %70.0’nin dijital tansiyon aleti kullandığı, %40.0’nın ortopedik özellikte ayakkabı/terlik tercih ettiği, %75.0’nın hasta yatağının konumunu kolay bir şekilde ayarlayabildiği ve %50.0’nın sık kullandığı cihazlara kolay eriştiği belirlenmiştir. Diğer yandan tedavi arabasının kullanımının, hemşire masasının ve tedavi hazırlama bankosunun boyutunun doğru kullanımı için kısmen uygun olduğunu ifade etmiştir. (Güler, vd. 2015). Hemşirelerin çalışma ortamı ve çalışma koşullarının uygun tasarlanması, kullanımı esnasında zarar görmemesi fiziksel sağlığını ve yaşam kalitesini iyileştirmektir. Bu nedenle hemşirelerin çalışma ortamlarının ergonomik tasarımı ve düzenlenmesi, çalışma şartlarının uygun düzenlenmesi iş memnuniyeti ve verimliliği üzerinde etkilidir. Bu çalışmada, hemşirelerin çalışma ortam ve koşullarına ilişkin görüşlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.